مادران میدان مایو در آرژانتین

سودابه جوادی

بی بی سی



ابه دی بونافینی، رئیس گروه آرژانتینی "مادران پلاتزا دی مایو" که فرزندانشان در جریان جنگ سالهای1970 ناپدید شدند. 1979

"زنی که فرزند به دنیا می آورد، زندگی خلق می کند و با بریدن بند ناف، آزادی نوزادش را پایه می گذارد. ما مادرانی هستیم که برای زندگی و آزادی مبارزه می کنیم 

این سخنان یکی از مادران آرژانتینی از گروهی است که به نام مادران میدان مایو شهرت جهانی پیدا کرده اند. مادرانی که فرزندانشان بین سالهای 1976و 1983 ودر دوره حکومت رعب و وحشت نظامیان مفقود شده بودند

یک سال بعد از کودتای نظامی آرژانتین، برای اولین بار تعدادی از مادرانی که در جستجوی فرزندان خود در باهم آشنا شده بودند تصمیم گرفتند که میدان اصلی شهر بوئنوس آیرس را برای گردهم آیی انتخاب کنند آن هم در شرایطی که حاکمان نظامی با سرکوب تمام فعالان سیاسی و بستن روزنامه های آزاد صدای هرگونه اعتراضی را خاموش کرده بودند. اما مادران آرژانتینی شجاعانه در میدان مایو گرد آمدند و صدای دادخواهی خود را به گوش مردم کشورشان رساندند. صدایی که در جهان انعکاس پیدا کرد
 

دیکتاتورهای نظامی که اول سعی کرده بودند حرکت مادران را اقدامی از روی جنون زنانه جلوه دهند، بعد از توجه سازمان های حقوق بشر و شهرت روز افزون مادران در جهان نگران شدند و توسط گروه ترور خود سه تن از آنها و دو زن دیگر از هوادارانشان را ربوده و به قتل رساندند. اما این موضوع مادران را از میدان خارج نکرد و به مدت بیش از سی سال هم چنان هر هفته به دور میدان دو مایو می چرخیدند تا حافظه تاریخی کشورشان را زنده و وجدان مردمانشان را بیدار نگاهدارند

پس از روی کارآمدن دولت غیرنظامی در سال 1983، مادران خواستار مجازات عاملان و آمران قتل، شکنجه و ناپدید شدن فرزندان خود شدند

مادران پلازا دومایو با آنکه هرگز فرزندان خود را نیافتند و اطمینان پیدا کردند که آنها را نظامیان به قتل رسانده اند اما کماکان به مبارزه خود ادامه دادند و یکی از مهمترین جنبش های زنان در کشورشان را بنیان گذاشتند

سخنرانی ابه دی بونافینی، رئیس گروه آرژانتینی "مادران پلاتزا دی مایو" در جریان کنسرتی در این میدان در شهر بوئنوس آیرس در سال 1996

در بسیاری از تحلیل هایی که در باره نقش مادران پلازا دو مایو از سی سال پیش تاکنون نوشته شده است یک نقظه نظر مشترک وجود دارد و آن این است که قبل از شروع حرکت اعتراضی مادران در جامعه مرد سالار آرژانتین بیشترین تاکید بر نقش سنتی زنان در خانه و خانواده گذاشته می شد به ویژه در دوران دیکتاتوری نظامی و در واقع مادران میدان دومایو پیش قراولان جنبش زنان این کشور بودند

در ایران، جنبش اعتراضی مادران عزادار که هر هفته در پارک لاله گرد هم می آیند برخلاف آرژانتین نه سرآغاز بلکه تداوم جنبش زنان بوده است که به ویژه طی دهسال اخیر نقش مهمی در بالا بردن سطح آگاهی زنان در مورد حقوق و جایگاه اجتماعی آنان به عهده داشته است

خواسته اولیه مادران عزادار پی بردن به آن است که بر فرزندانشان چه گذشت و چرا به زندگی شان خاتمه داده شد

مهرداد درویش پور، جامعه شناس و استاد دانشگاه در سوئد می گوید که وجه اشتراک جنبش مادران عزادار ایرانی با مادران پلازا دومایو در این است که نقش مادر بودن در فرهنگ عمومی جامعه همدردی می آفریند و طبیعی است که مادران اولین کسانی باشند که در پی قتل یا ناپدید شدن فرزندانشان به صورت یک جنبش اعتراضی عمل کنند

اما مهرداد درویش پور به یک تفاوت چشمگیر بین مادران عزادار ایرانی و مادران میدان پلازا دو مایو اشاره می کند و می افزاید

" زنان ایرانی تحت حکومت زن ستیز طی سی سال گذشته از قربانیان اصلی تبعیض جنسیتی بوده اند ولی بسیار فعال برخورد کردند. در واقع از پیش قراولان جنبش موسوم به سبز هستند. از این نظر جنبش مادران به معنای سیاسی کردن زنانی که قبلا خانه نشین بودند نیست. حال آنکه در آرژانتین زنان قبل از جنبش مادران فعالیتی نداشتند و مادران هم صرفا از جنبه طبیعی مادر بودن به پی گیری آمران ربودن و قتل فرزندانشان پرداختند و در پروسه حضور در میدان دومایو به فعالان حقوق بشر و جنبش زنان تبدیل شدند

اعضای گروه "مادران پلاتزا دی مایو" با داشتن پلاکاردی که بر روی آن نوشته " بوش برو بیرون" در شهر مار دل پلاتا. 2005

اما خواسته مادران عزادار از آغاز پی گیری علت و چگونگی کشته شدن فرزندانشان بوده است . با افزایش شمار زندانیان سیاسی و بی اطلاعی از سرنوشت آنها بسیاری از مادران دیگری هم به آنها پیوسته اند . مهرداد درویش پور در پاسخ به این سوال که آیا می توان گفت که جنبش مادران عزادار دارای حضور مستقل و متفاوت است، گفت

" امروز در جنبش همگانی موسوم به سبز شاهد آن هستیم که شعارهای جنسیتی مربوط به زنان و مردان کمتر داده می شود . در حالی که وقتی کمپین یک میلیون امضا حضور قدرتمند داشت نقش جنبش زنان برجسته بود. با جنبش همگانی موجود مسئله زنان و حضورشان در این جنبش مشهود است اما خصلت مستقل زنان خیلی برجسته نیست. در این زمینه به گمان من جنبش مادران عزادار نوعی رنگ زن ورانه به این جنبش می زند و نوعی حضور متفاوت، متمایز و مستقل زنان را برجسته می کند.جنبش مادران عزادار روز به روز از اعتبار بیشتری برخوردارخواهد شد و خواهد توانست زنانی را هم که قبلا خانه نشین بودند در شهرستانها و محیط های کوچکتر جذب کند و بنظر من فضایی را به وجود خواهد آورد که جنبش زن ورانه صرفا مستحیل درجنبش همگانی نشود .بلکه بعنوان یک صدای قدرتمند حضور پیدا کند

اما آن چه وجه اشتراک تمامی مادرانی است که فرزندانشان را چه در جنگ و چه در نتیجه حکومت های استبدادی از دست می دهند احساس دردی است که قویتر از ترس است. چه مادری آمریکایی که فرزندش را در جنگ از دست داده نظیر سیندی شیهان در آمریکا که اکنون به یکی از فعال ترین مبارزان ضد جنگ تبدیل شده است، و چه مادران عزادار ایرانی و چه آرژانتینی 

دردی که گروه یوتو، از معروفترین گروه های راک جهان، در ترانه ای که برای مادران آرژانتینی سروده،این طور بیان می کند

نیمه شب دختران و پسرانمان را چو شاخه ای ازبرمان کندند

صدای طپش قلبشان را می شنویم

صدای طپش قلبشان را می شنویم

صدای خنده شان را در باد 

و اشکشان را در باران می بیینم 

صدای طپش قلبشان را می شنویم

صدای طپش قلبشان را می شنویم